Het was een zonnige zondagochtend in 2021 toen Serge Meijers, een enthousiaste particulier en metaaldetectorzoeker uit Hazerswoude, een wandeling maakte door het Westvaartpark. Het park, gelegen nabij de rivier de Rijn, was eerder door archeologen onderzocht en vrijgegeven voor projectontwikkelaars in verband met de bouw van een woonwijk en een station. Serge had het vermoeden dat de grond nog niet al haar geheimen had prijsgegeven. Zijn metaaldetector begon te piepen toen hij langs de rand van een gegraven sloot liep. Wat hij vond, zou niet alleen zijn leven veranderen, maar ook het begrip van het Romeinse verleden van Hazerswoude volledig herschrijven.

De eerste vondst…

Serge ontdekte enkele oude metalen onderdelen en aardewerkscherven, waarvan hij vermoedde dat ze van Romeinse oorsprong waren. Ondanks zijn enthousiasme besloot hij voorzichtig te werk te gaan. Hij nam contact op met de gemeente Alphen aan den Rijn om de vondst te melden. De gemeente, verrast door deze ontdekking, schakelde direct archeologen in voor een aanvullend onderzoek. Wat volgde, was niets minder dan een historische doorbraak. Het aanvullend onderzoek bracht aan het licht dat het Westvaartpark een belangrijke Romeinse locatie was, die zo'n 2000 jaar geleden werd bewoond. Deze vondst leidde tot een reeks opgravingen, waarbij duizenden artefacten werden ontdekt, waaronder een Romeinse zegelring met een “gem” en een fibula.

Wat is een gem?

Een “gem” is een kleine, gegraveerde edelsteen die vaak werd gebruikt als zegel of decoratief element in sieraden, zoals ringen of hangers. In de Romeinse tijd waren deze edelstenen vaak gemaakt van materialen, zoals carneool, onyx of amethist. Ze werden meestal voorzien van gravures die persoonlijke, religieuze of politieke symbolen uitbeeldden. De gevonden gem in Hazerswoude bevatte een gravure van een gevleugelde Victoria, de godin van de overwinning, wat suggereert dat de eigenaar een persoon van aanzien was. Het is opmerkelijk te bedenken dat een Romeinse burger zijn ring 2000 jaar geleden verloor in wat nu het Westvaartpark wordt genoemd. Deze ring, met zijn gegraveerde gem, werd waarschijnlijk gebruikt om brieven te verzegelen met een uniek en herkenbaar zegel. Dit detail geeft een persoonlijk tintje aan de geschiedenis en verbindt ons direct met het dagelijks leven van de Romeinen.

De fibula: een Romeinse speld

Een andere belangrijke vondst was een fibula, een metalen speld die in de Romeinse tijd werd gebruikt om kleding bij elkaar te houden. Fibulae waren vaak versierd en dienden niet alleen als praktische kledingaccessoires, maar ook als statussymbolen. De fibula

die Serge ontdekte, was prachtig bewerkt en suggereerde een hoge status van de drager. Archeologen vermoeden dat dergelijke fibulae werden gebruikt door soldaten of rijke burgers om mantels of tunieken vast te maken.

Een schat aan ontdekkingen

De vondst van de Gem en de fibula was slechts het begin. Tijdens de opgravingen werden maar liefst 40.000 vondsten ontdekt. Onder deze vondsten bevonden zich munten van verschillende keizers, delen van een Romeinse mijlpaal, metalen gereedschappen en een tabula ansata – een houten bordje met inscripties. Deze vondsten wijzen op de aanwezigheid van de Limesweg, een belangrijke Romeinse weg die nu deel uitmaakt van het UNESCO Werelderfgoed.

UNESCO Werelderfgoed omvat locaties die van uitzonderlijke culturele of natuurlijke waarde zijn en worden beschermd voor toekomstige generaties. De Neder-Germaanse Limes, waartoe de Limesweg behoort, was de noordelijke grens van het Romeinse Rijk en speelde een cruciale rol in de handel, communicatie en militaire verdediging. De ontdekking van de Limesweg in Hazerswoude bevestigt dat dit gebied een belangrijk knooppunt was tussen de castella (forten) Albanianae (Alphen aan den Rijn) en Matilo (Leiden).

Het Historisch Museum Hazerswoude

De vondsten hebben niet alleen geleid tot een beter begrip van de Romeinse aanwezigheid in Hazerswoude, maar ook tot een hernieuwde waardering voor het lokale erfgoed. In het Historisch Museum Hazerswoude zijn de Gem en de fibula tentoongesteld in een speciaal ingerichte vitrine. Bezoekers kunnen ook een informatieve video bekijken over de voortgang van het archeologisch onderzoek, uitgevoerd door het Amersfoortse onderzoeksbedrijf Vestigia.